18.08.2022, 09:17

Radljevska crkva dobila status spomenika kulture

Nedavnom odlukom Vlade Republike Srbije, crkva Pokrova Presvete Bogorodice u ubskom selu Radljevo proglašena je za spomenik kulture.

 

Predlog da se stavi pod zaštitu države uputilo je Ministarstvo kulture sa obrazloženjem da su ikonostas i 26 štafelajnih ikona u ovoj bogomolji uradili nepoznati ruski autori, dok su ikone "Poklonjenje časnih veriga apostola Petra" i "Cveti" rad domaćih majstora zografa koji su stvarali u prvoj polovini 19. veka. U crkvenoj riznici čuvaju se bogoslužbene knjige na crkvenoslovenskom jeziku iz 19. veka, dok se u južnom delu porte nalazi groblje  sa 14 spomenika i jednom nadgrobnom pločom.

Nadgrobni spomenici u porti (Foto: Dragan Belajac Džagi)

Ikonostas (Foto: Dragan Belajac Džagi)

 

"Spomenički karakter ovog zdanja ogleda se ne samo u njegovoj arhitekturi, slikarskom konceptu i načinu na koji je opremljeno, već je ono i mesto podsećanja na ljude i događaje koji su obeležili prošlost tog dela Srbije", navodi se u saopštenju Ministarstva kulture.

 

Status kulturnog dobra radljevska svetinja ponela je u godini obeležavanja veka i po postojanja. Podignuta je na mestu ranije crkve brvnare, čiji je ktitor bio Jovan Išić iz Gornjeg kraja Radljeva, koji je poklonio i zemljište za portu. Po Letopisu crkvenom, izgradnja današnje bogomolje, zidane od tvrdog materijala, završena je Leta Gospodnjeg 1872. Ova svetinja je saborni hram i meštanima još četiri sela Istočne Tamnave: Brgula, Šarbana, Kalenića i Liso Polja.

Obnova fasade (Foto: Milovan Miletić)

 

Kako bi obeležavanje značajnog jubileja dočekala u punom sjaju, od maja traju unutrašnji i spoljašnji radovi na njenom uređenju, koji će biti okončani do 14. oktobra, na praznik Pokrova Presvete Bogorodice, za kada je planirana centralna proslava 150. godišnjice crkve, saznajemo od protojereja Miroslava Vukašinovića, starešine crkve Pokrova Presvete Bogorodice i paroha radljevskog i brgulskog.

 

- Obnovili smo fasadu na hramu, ali je ostao jedan mali deo tornja neokrečen, jer nije mogla dizalica da dohvati, pa ćemo angažovati veću da i to završimo. Okrečili smo unutrašnjost crkve, ikonostas smo prešli zlatnom bojom i lakom, kao i pevnice. Osvežili smo fasadu Crkvenog doma, ćelije, palionice sveća i prodavnice, planiramo i sve objekte da okrečimo, ali unutrašnje radove možemo da obavimo i kad je loše vreme. Na Parohijskom domu smo promenili oluke i ta zgrada iz 1939. godine je najlošiji deo u porti. Međutim, gledamo da hram i crkveni domovi blistaju, da porta bude lepa i sređena, kako bi bili dostojni predstojećeg velikog jubileja - priča protojerej Miroslav Vukašinović, koji u radljevskoj crkvi službuje 16 godina.

Protojerej Miroslav Vukašinović (Foto: Dragan Belajac Džagi)

 

Iako je, prema njegovim rečima, u selima sve manje naroda i omladine, jer su usled širenja  rudnika "Kolubara" mnoga domaćinstva u tom delu ubske opštine iseljena ili napuštena, sloga je okupila meštane, koji dobrovoljno obavljaju molersko-farbarske radove na svim objektima u porti. Svojim nesebičnim zalaganjem, sve što su mogli uradili su sami, tako da "za ruke" nije dato ništa. Sveštenik Miroslav posebno se zahvaljuje braći Goranu i Milošu Ivkoviću iz Radljeva, koji su se najviše angažovali na poslovima sređivanja hrama, a nesebično su pomogli i Ivan Kojić, Bora Lazarević i Dobrivoje i Milomir Petrović iz Brgula, kao i još nekolicina žitelja ove crkvene opštine.

 

Smeštena u centru Radljeva, crkva Pokrova Presvete Bogorodice jedna je od najstarijih u Arhijerejskom namesništvu Tamnave. Jednostavna, a prefinjena i upečatljiva, nalazi se na lepo uredjenom i brižljivo negovanom placu od preko jednog hektara. Imovinu crkvene opštine čini i šuma uz portu, površine 1,6 hektara. Južni deo crkvenog dvorišta decenijama je krasilo nekoliko stoletnih hrastova, ali je samo jedan odolevao zubu vremena više od dva i po veka. Pre tri godine, to impozantno hrastovo drvo sa ogromnom krošnjom i debelom hladovinom se urušilo zbog truleži i starosti, dok je deo sasušenog stabla ostao sačuvan. Sad je obavijen mahovinom, a bio je nemi svedok istorije ovog sela duže od 250 godina i otišao je u istoriju.

 

Ostatak stabla starog hrasta (Foto: Dragan Belajac Džagi)

Crkva Pokrova Presvete Bogorodice preživela je ratna i poratna vremena, vlagu i zemljotres i sa meštanima Radljeva, Brgula, Šarbana, Kalenića i Liso Polja podelila mnoga lepa i ružna dešavnja na tom prostoru iz prethodnih petnaest decenija. Osim što je duhovni stožer i uporište, radljevski hram je i zdanje graditeljske, umetničke i istorijske vrednosti i nesumnjivog društvenog značaja, zbog čega je i evidentiran kao spomenik kulture.