Ljižani jedinstveni: Ne damo Rajac!

Rajac (foto: Vlada Ivanović)

24.06.2024, 08:56

Ljižani jedinstveni: Ne damo Rajac!

Teško da je bilo šta toliko uznemirilo Ljižane kao najava iz Ministarstva zaštite životne sredine, da će upravljanje zaštićenim područjem Rajca biti povereno Gornjem Milanovcu, iako se gotovo 85 posto područja zaštite nalazi na teritoriji ljiške opštine.

Vest o tome pojavila se na sajtu opštine Ljig 31. maja, kada je objavljen Nacrt uredbe o proglašenju i studiji zaštite Predela izuzetnih odlika "Rajac" i najavljeno da javna rasprava koju organizuje Ministarstvo traje do 20. juna.

Šta se iza "brda Rajca valja", nisu na vreme uočili oni kojima je to bio posao, te su se prve informacije o promeni statusa Rajca, pojavile na društvenim mrežama.

Opština Ljig je reagovala saopštenjem 17. juna, navodeći razloge zašto je apsolutno neprihvatljiv predlog da zaštićenim područjem upravlja Turistička organizacijaopštine Gornji Milanovac.

Javnu raspravu u Ljigu vodila je Aleksandra Došlić, načelnica Ministarstva zaštite životne sredine, koja je dala uvodne napomene vezane za temu, proširenje zone zaštite Rajca.

Iako je ona insistirala da neće politiku na javnoj raspravi i više puta prekidala govornike kad pomisli da je neka rečenica politička, čini se da pitanje ko će upravljati Rajcem ima i te kako veze sa politikom. Na čelu JP Srbijašume je Igor Braunović, narodni poslanik SPS još od 2017. i kordinator te stranke za Zlatiborski okrug, inače u rođačkim vezama sa Ivicom Dačićem. On je u v.d. stanju već šest godina. Razlog nesporazima gornjomilanovačke opštine i Srbijašuma, najverovatnije, različiti interesi oko seče šuma.

Šta Ljig i zašto brani

Brani Slavkovački Rajac i Baški Rajac.

Brani crkve u Slavkovici i u selu Ba.

Brani Spomenik kulture od nacionalnog značaja, spomenik "1300 kaplara".

Brani Baško vrelo, izvorište vode kojom se snabdeva Ljig.

Brani Rajačku česmu iz 1892. godine, koju su podigli slavkovački Daničići.

Brani Kosidbu na Rajcu, koja će se 14. jula održati 55. put.

Brani izvorišta na Rajcu.

Brani Žilovićevu česmuna Baškom delu Rajca.

Brani pećine.

Brani planinarske staze.

Brani poletište za paraglajding.

Brani šume i mesta za najbolji krompir u Kolubarskom okrugu.

Brani spomenik na Gučevu.

Brani zmajeve na Rajcu, dečju radost.

Brani sećanja na kolibe Slavkovčana još iz 19. veka.

Brani Rajački vašar sa tradicijom dugom više od 130 godina.

Brani pesmu Dobrice Erića "Proleće u Slavkovici".

Brani prirodu i društvo, šta više treba!

Eh, što nisam pesnik, napisala bih jednu pesmu ja...

Područje Rajca je prvi put zaštićeno kao Predeo naročite prirodne lepote, kada je Savet za prosvetu i kulturu Narodnog odbora opštine Ljig, na osnovu stručnog mišljenja Republičkog zavoda za zaštitu prirode 1963. godine, doneo Rešenje o stavljanju pod zaštitu države dela Rajca, kao predela naročite prirodne lepote, na površini od 1200 hektara.

Godine 2019, Zavod za zaštitu prirode Srbije dostavio je nadležnom ministarstvu studiju zaštite na osnovu koje je Ministarstvo zaštite životne sredine predložilo Nacrt uredbe kojom se utvrđuje režim zaštite i proširenje površine zaštićenog područja na 1.771.58 ha. Taj dokument je bio na sednici Vlade u maju.

Iz predloženog nacrta uredbe: Predeo izuzetnih odlika "Rajac" nalazi se na teritoriji opštine Ljig (KO Slavkovica i KO Ba) i opštine Gornji Milanovac (KO Polom i KO Gornji Branetići). Ukupna površina zaštićenog područja iznosi 1.771.58 hektara. Teritoriji opštine Ljig pripada, precizno, 84,70 posto, a manji, južni deo prirodnog dobra od 15,30 posto opštini Gornji Milanovac. Od ukupne površine Predela izuzetnih odlika "Rajac" najvišeje u privatnom vlasništvu (65,07 posto), u državnom vlasništvu je 30,51 posto, u javnom 2,62 posto, u društvenom 0,34 posto i u crkvenom i drugim oblicima vlasništva 1,46 posto.

Livade i pašnjaci Predela izuzetnih odlika "Rajac", predstavljaju izuzetan resurs ovog predela. Flora i fauna Predela izuzetnih odlika "Rajac" je raznovrsna i predstavljena retkim i ugroženim biljnim i životinjskim vrstama, od kojih su mnoge zaštićene. O tome i o drugim pojedinostima o zaštićenom području i u zaštićenom području, govorila je predstavnica Zavoda za zaštitu prirode Srbije. Ona je obrazložila istorijat zaštite Rajca, konkretizujući šta se na ovom delu Suvobora štiti, kroz I, II i III stepen zaštite.

Na javnoj raspravi bili su čelnici Ljiga, direktori, inspektori, opozicioni odbornici, predstavnici nekoliko udruženja građana, među kojima gljivari iz Valjeva, ekolozi, istraživači, planinari, domaćini iz sela Ba i Slavkovice, penzioneri. Svi jedinstveni, Rajac pripada Ljigu i Ljig neće dati da neko drugi upravlja zaštićenom područjem. Pojavila se i Gordana Jančić iz Srbijašuma koja je obavestila da ovo javno preduzeće želi da upravlja PIO Rajac.

"Drugo poluvreme" odigrano je istog dana u Gornjem Milanovcu. Na javnoj raspravi u ovoj opštini bili su predsednik ljiške opštine Milomir Starčević i njegov zamenik mr Dragan Stevanović.

Deca iz vrtića na priredbi posvećenoj Kosidbi

Na sednici SO Ljig, sutradan, svi odbornici podržali su inicijativu odborničke grupe SNS da Turistička organizacija opštine Ljig bude upravljač na Rajcu. U diskusiji je bilo i drugačijih mišljenja, da JKP "Komunalac" obavlja posao zaštite Rajca, koju obavezu to preduzeće ima još od 2012. godine.

Što se rokova tiče, Uredba o upravljanju PIO Rajac možda bude usvojena za tri meseca, a moguće da ne bude usvojena ni za dve godine.

Tvrd je orah voćka čudnovata, kaže vladika Danilo, a ljiška "bitka za Rajac" 110 godina posle prave bitke, Suvoborske, mogla bi se voditi i na autoputu "Miloš Veliki", ako bude trebalo.

Posle izveštaja o javnoj raspravi, kada će se saznati koliko građana je dalo i kakve primedbe Ministarstvu zaštite životne sredine na nacrt Uredbe, red je da se realizuje predlog sa javne rasprave, da gospođa Aleksandra Došlić, biolog po struci, koja nikada nije bila na Rajcu, upozna floru i faunu u zaštićenom području. Lepa prilika je u vreme Kosidbe na Rajcu 14. jula.

Kosim travu ispodbrda Rajca

i ugledah curu kod ovaca.

pa je zovnu: Hodi, curo, amo

da se malo bolje upoznamo.

"Oj kosaču iz kojeg si sela?

Ja sam mlada čobanica Jela"

A ja kosač iz sela Štavice,

Sviđaš mi se, mlada čobanice.

Kad pokosim travu ispod Rajca,

Ukrašću te, curo od ovaca.

Pribeležio Dragan Gajić, dugogodišnji učitelj u Štavici i jedan od organizatora Kosidbe na Rajcu sedamdesetih, osamdesetih i devedesetih.

Rajac (foto: Vlada Ivanović)

24.06.2024, 08:56