09.04.2019, 08:54

Pera Perić, Ulica Cvetanovačka, Zadnja pošta Cvetanovac

Pera Perić je izmišljen, ali ne i adresa nekog mogućeg Pere. Svako selo mora da ima ulice, i svaki zaselak ime. To je posao za opštinske odbornike, a pre toga za komisiju za menjanje naziva ulica.

 

Svakojaka imena dobile su, nedavno, ulice u 25 ljiških sela i u samom Ljigu, ukupno 357 ulica. U Belanovici, proglašenoj za varošicu još 1904. godine, petnaest godina pre Ljiga, nema novih ulica. Imena ulica davana su ponajviše po geografskim nazivima nekog kraja u selu, ili po zanimanjima, odnosno drugim neodređenim imenima.

 

Tako, u Štavici odnedavno postoje Putnička ulica, Železnička, Stara pruga (tragom voza "Ćire"), Rudnička, Ravnogorska, Omladinska..., i tako još desetak, ali ulicu nije dobio Radojko Kojić Vojvoda, veliki dobrotvor, koji je sve što je imao uložio u gradnju crkve u tom mestu, a pre toga veoma doprineo razvoju sela, iako je živeo i radio kao profesor u Beogradu. Čak je jedno vreme bio i odbornik u ljiškoj opštini. Sveti Sava i Karađorđe dobili su ulice u ovom selu, i u više drugih.

Crkva u Štavici (Foto: Mira Kojić)

 

"Biseri" su ulica Zajednička u Šutcima, Lazarevačka i Lazarevački put, takođe u Šutcima, u Cvetanovcu već rečena Cvetanovačka ulica, Bečka ulica u Kalanjevcima.

 

U selu lepog naziva Liplje, je i Grobljanska ulica, i teško da će neko biti srećan zbog pomenute adrese u dokumentima. Zadovoljniji će biti oni koji žive u ulicama  Mali raj, Livade  ili Lepo polje, a komentare već izaziva Ulica 4. jul, kao sećanje na datum iz istorije Jugoslavije, odnosno ustanak 1941.godine.

 

Veliko selo Slavkovica, podno Rajca, ima 32 ulice. Nazivi nekih asociraju na Prvi svetski rat i borbe vođene na Rajcu i obližnjim mestima (Ulica 1300 kaplara, Đaka kaplara, jer dva đaka kaplara među 1300 dala je Slavkovica, Vojvode Mišića, Suvoborska), neke na sadašnjost - Slavkovačka voda (o kojoj će se tek čuti), a neki će živeti u Rimskoj ulici. Beogradska i Lazarevačka ulica, nisu iznenađenje, Beograđani i Lazarevčani često posećuju Rajac, gde postoji i odmaralište rudarskog basena "Kolubara".  

 

Živkovci su rodno mesto Živana Živanovića, publiciste, i ministra prosvete u periodu pre Velikog rata. Pomogao je da se sagradi škola u Živkovcima. Nije dobio ulicu, a u tom selu nazivi su Onješka gornja i Onješka donja (Onjeg je rečica), ulica Centar, Prolećna, Putnička...

 

U selu Veliševac rođen je Alimpije Vasiljević, profesor Velike škole, pisac knjiga iz psihologije, logike, pedagogije i istorije, ministar prosvete četiri puta, koji je bio i poslanik kod ruskog cara u Petrogradu. Nije zaslužio ulicu u selu koje nikada nije imalo školu, a on sam se u prosvetnoj struci visoko uzdigao. Istina, od pre nekoliko godina u Ljigu postoji ulica pod nazivom Put Alimpija Vasiljevića koja vodi ka njegovom rodnom selu.

 

Ulice u Veliševcu su: Oskoruša, Pašnjak, Ljiška, Gunjička, Vinogradska, Šumska, Žeravačka, Bela zemlja...

 

Branić je, sudeći po nazivu ulica, mesto na putu (Ibarski put, Belanovački put, Žuti put).

 

U Jajčiću neki žitelji imaće u ličnim dokumentima imena Cara Lazara i Carice Milice, Kralja Milutina, uz Karađorđa, neizbežnog gotovo u svakom selu.  

 

Selo Kozelj imaće ulice bez značajnih ličnosti, sa nazivima odomaćenim u tom selu, uz Prolećnu ulicu, naziv čest i u drugim mestima. Nijedno selo neće imati druga godišnja doba u imenu ulica. Daleko je zima, zna da bude baš snežna, a kiše jesenje nisu inspirativne.

 

Ima i lepih primera. Glumica Gordana Kosanović, prerano preminula u 33. godini, dobila je ulice u dva sela – u Dićima, odakle je poreklom i gde je sahranjena, i u susednim Donjim Banjanima. Kao glumica, koja je stekla slavu značajne evropske glumice, zaslužila je ulicu u Ljigu i u većim mestima, recimo, u rodnom Valjevu.

 

Profesoru Božidaru Petroviću, čuvenom arhitekti, koji je bio profesor na Arhitektonskom fakultetu 30 godina, rođenom u Dićima, nije odata počast davanjem imena ulice, barem u rodnom selu. Za njegove kuće u starom srpskom graditeljskom stilu, zna cela Srbija, ima ih i u ljiškoj opštini nekoliko.

 

Mirko Sandić, vaterpolista svetski priznat, poreklom je iz Donjih Banjana iz čuvene familije, jedne od poznatih porodičnih zadruga koja se dugo održala. Nije dobio ulicu u kraju porekla, ima ulicu u Beogradu.

 

Prvi dobrovoljni davalac krvi na Balkanu je Budimir Gajić iz Ivanovaca, koji je dao krv za nepoznatog davaoca 1916. godine, u poljskoj bolnici na Solunskom frontu. Njegovo ime je ušlo u istoriju medicine, ali ulice sa njegovim imenom nema ni u Ljigu ni u Ivanovcima.

Bista Budimira Gajića (Foto: Mira Kojić)

 

U Moravcima je rođen Miodrag Jaćimović, profesor i pisac, uglavnom dela sa zavičajnim temama. Njegova ostavština je važan izvor informacija o ljiško-kačerskom kraju, o značajnim ljudima, znamenitostima, kako sa istorijskog, tako i sa sociološkog i etnografskog stanovišta. Nema ulicu. Ima važno mesto u ljiškoj biblioteci, kao zavičajni autor.

 

U Ljigu ima pet novih ulica. Dejan Mitrović je tragično nastradao kao vojnik u kasarni u Mladenovcu pre 25 godina. Konačno je dobio ulicu. Ostali nazivi – Radnička, Veliševačka, Radivojevića sokak i Oca Justina Popovića.

 

Sve u svemu, kratka analiza je pokazala da oni koji odlučuju u naše ime, ne poznaju prošlost, ne poznaju ni svoja sela, odnosno značajne ljude rođene u njima. Najlakše je dati naziv opisno po imenu zaseoka, puta, po reci, brdu, ili uzeti imena najznačajnihih ličnosti iz naše istorije.

 

Ali, gde su pisci, pesnici, glumci, zar se niko ne seti da neka ulica dobije ime Bate Živojinovića, Danila Stojkovića, Dragana Nikolića, Milene Dravić, Nebojše Glogovca? Bata i Danilo su snimali filmove u Ljigu, Glogovac je često boravio u selu Moravci kao vikendaš. Zar Đura Jakšić, Milan Rakić, Milovan Glišić, Branko Radičević, Branko Ćopić... nisu zaslužili da imaju ulice i u nekom malom mestu?