02.09.2024, 06:23

A šta biva kada se završi eksploatacija ruda

Kada se eksploatacija rude završi, a rekultivacija ne bude izvršena, to može dovesti do ozbiljnih posledica po životnu sredinu, lokalne zajednice i širi ekosistem. Ako se ne izvrši rekultivacija dolazi do degradacije zemljišta, zagađenja vode, uništenja ekosistema, zagađenja vazduha, a mogu nastati značajni socijalno-ekonomski problem kao i estetski i pejzažni problemi.

Postoji li rudnik u Srbiji na kome je izvršena USPEŠNA REKULTIVACIJA nakon završetka eksploatacije mineralnih sirovina, iako je to zakonska obaveza? Da li se može očekivati od stranih firmi da izvrše rekultivaciju nakon završetka posla imajući u vidu da je rekultivacija preskupa, a negde skoro i nemoguća? Da li postoji finasijska garancija za izvršenje rekultivacije...? Ili će rekultivaciju vršiti država sa našim novcem, ili je to problem budućih generacija?

 

Članom 147. Zakona o rudarstvu definisano je: "Ministarstvo vodi posebnu knjigu isprava o napuštenim rudnicima i rudarskim objektima, kao i evidenciju o saniranim i rekultivisanim rudnicima i rudarskim objektima iz člana 146. ovog zakona".

 

Na zahtev po Zakonu o dostupnosti informacija Ministarstvo rudarstva daje odgovor da ne poseduje dokumente o evidencijama po članu 146. i 147. već samo poseduju: Katastar rudarskog otpada: https://kro.mre.gov.rs/jkro/

 

Bez rekultivacije, površine koje su bile eksploatisane ostaju izložene eroziji, što može dovesti do gubitka plodnog zemljišta. Erozija može dalje doprineti zagađenju obližnjih vodenih tokova. Zemljište može postati neplodno zbog uklanjanja gornjeg sloja zemljišta tokom rudarenja. Bez vraćanja plodnog sloja ili vegetacije, to područje može ostati neupotrebljivo za poljoprivredu ili druge svrhe. 

 

Ako se ne saniraju jalovišta ili rudarski otvori, kiša i podzemne vode mogu isprati preostale minerale, stvarajući kiselo rudarsko ispiranje. Ovo ispiranje može zagađivati površinske i podzemne vode teškim metalima i kiselinama, što ugrožava kvalitet vode za piće i lokalne ekosisteme. Zagađene vode mogu dospeti u obližnje reke, jezera ili podzemne rezervoare, što može imati ozbiljne posledice po biljni i životinjski svet, kao i po ljude koji zavise od tih vodenih resursa.

 

Bez rekultivacije, ekosistemi se ne mogu oporaviti, što može dovesti do trajnog gubitka biljnih i životinjskih vrsta koje su naseljavale to područje. Ovo može imati široke posledice na lanac ishrane i ekološku ravnotežu. Bez vraćanja vegetacije i prirodnog izgleda terena, bivša rudarska područja mogu ostati izolovana i fragmentirana, što otežava migraciju i opstanak vrsta. Bez odgovarajuće sanacije, vetar može nositi prašinu sa degradiranog zemljišta, što povećava zagađenje vazduha i može izazvati respiratorne probleme kod ljudi i životinja. U slučajevima gde postoji organski materijal, moguća je emisija metana i drugih gasova iz rudarskih područja, što dodatno zagađuje atmosferu.

Zatvaranje rudnika bez rekultivacije može dovesti do ekonomskog kolapsa lokalnih zajednica, posebno onih koje su zavisile od rudarskih aktivnosti. Bez mogućnosti obnove zemljišta za druge namene, stanovništvo može biti primorano da se iseli. Zagađeno i neiskorišćeno zemljište gubi na vrednosti, što može negativno uticati na lokalnu ekonomiju i mogućnosti za dalji razvoj.

 

Napušteni rudnici i jalovišta bez rekultivacije ostavljaju ružnu i neprirodnu sliku u pejzažu, što može odvratiti turiste i smanjiti estetsku vrednost područja. Napušteni rudarski objekti, poput dubokih rovova ili nestabilnih jalovišta, predstavljaju fizičku opasnost za ljude i životinje. Bez rekultivacije, područja na kojima je vršena eksploatacija rude postaju trajno oštećena, sa ozbiljnim posledicama po životnu sredinu, zdravlje ljudi i lokalnu ekonomiju. Rekultivacija je neophodna kako bi se područje vratilo u stanje u kojem može podržavati život i ekonomske aktivnosti, ili barem neutralizovalo potencijalne opasnosti i štete.

 

Predsednik Gljivarskog društva Valjevo, diplomirani inženjer šumarstva Dragić Tomić