26.03.2025, 07:51

Oko 100.000 hektara državnih šuma niko ne čuva i godinama se pustoše, degradiraju

Umesto uvoda ponovićemo ono što je ministarka rekla prilikom obrazlaganja predloga Izmena i dopuna Zakona o šumama: "… problem pustošenja i degradiranja državnih šuma koje nemaju korisnika, odnosno nekoga ko bi tim šumama gazdovao u ime države kao vlasnika".

 

A radi se o državnim šumama koji su u Republičkom geodetskom zavodu (RGZ) upisane na državne organe, opštine/gradove i mesne zajednice; šume koje nemaju korisnika i koje niko ne čuva, kao i o društvenim šumama koje su u RGZ-u upisane na zadruge i druga pravna lica koja su odavno otišla u stečaj i druge državne šume kojima niko ne gazduje.

 

U nastavku izvod iz govora ministarke Snežane Bogosavljević Bošković prilikom obrazlaganja predloga Izmena i dopuna Zakona o šumama Narodna Skupština 21. oktobar 2015. godine i izvod iz Izveštaja Državne revizorske institucije (DRI) broj: 400-740/2020-06/21 Beograd, 8. decembar 2020. godine

Posečena stabla na Divčibarama (Foto: Dragić Tomić)

 

"Kao poseban problem uočili smo pojavu pustošenja i degradiranja državnih šuma koje nemaju korisnika, odnosno nekoga ko bi tim šumama gazdovao u ime države kao vlasnika. U postupcima privatizacije raznih društvenih preduzeća, zadruga i slično, šume su izuzete jer, prema Zakonu o privatizaciji, kao dobro od opšteg interesa nisu mogle da budu predmet privatizacije..., što kao posledicu ima nekoliko desetina hiljada hektara državnih šuma kojima ne gazduje niko. S obzirom na to da se radi o otvorenom prostoru, o velikim površinama, te šume su uvek na udaru šumokradica...", rekla je ministarka Bogosavljević.

 

Izvod iz Izveštaja DRI Broj: 400-740/2020-06/21 Beograd, 8. decembar 2020. godine.

https://dri.rs/storage/upload/documents/revision/2021/2020-4-Po%C5%A1umljavanje%20u%20RS.pdf

 

"Nalaz 2.2: Prema podacima Uprave za šume u Republici Srbiji postoji oko 40 hiljada hektara državnih šuma i šumskog zemljišta upisanih na državne organe, gradove/opštine i mesne zajednice, a koji ne mogu biti korisnici šuma u skladu sa Zakonom

 

Šuma je prirodno bogatstvo, a saglasno članu 69 Zakona o šumama upravljanje šumama kao prirodnim bogatstvom u nadležnosti je Republike Srbije.

 

Očuvanje, zaštita i unapređenje stanja šuma, korišćenje svih potencijala šuma i njihovih funkcija i podizanje novih šuma u cilju postizanja optimalne šumovitosti prostornog rasporeda i strukture šumskog fonda u Republici Srbiji, jesu delatnosti od opšteg interesa.

 

Osnovni preduslov da bi se šume očuvale i njihovo stanje unapredilo jeste da šume imaju sopstvenika, odnosno korisnika, koji njima gazduje u skladu sa propisima koji uređuju oblast šumarstva

 

Prema podacima Uprave za šume, a koja je preuzela podatke iz baze RGZ-a iz 2016. godine, postojale su površine od 55.333 hektara državnih šuma i šumskog zemljišta upisanih na državne organe, opštine/gradove i mesne zajednice.

 

Od navedenih 55.333 hektara, Uprava za šume je sprovela postupke, a Vlada donela Zaključke, kojim je 15.829 hektara šuma dodeljeno na korišćenje javnim preduzećima za gazdovanje šumama. Iz navedenog sledi da u Republici Srbiji postoje površine od 39.504 hektara državnih šuma i šumskog zemljišta upisane na državne organe, opštine/gradove i mesne zajednice koji ne mogu biti korisnici šuma u skladu sa Zakonom.

 

Nalaz 2.3: U Republici Srbiji postoje površine od preko 86 hiljada hektara gde je stvarno stanje šuma na zemljištu koje se u katastru vodi kao poljoprivredno, što stvara rizik da se navedenim površinama ne gazduje u skladu sa Zakonom

 

Uprava za poljoprivredno zemljište je u odgovoru od 15. jula 2020. godine navela da je faktičko stanje šuma na zemljištu koje se vodi kao poljoprivredno na ukupnoj površini od 86.411,42 hektara. Na isto tolikoj površini su i podneli zahtev RGZ-u da se izvrši promena u katastru nepokretnosti.

 

Prema informacijama kojima raspolaže Uprava za šume, navedene površine nisu obuhvaćene osnovama gazdovanja šumama, jer se radi o šumama koje se nalaze na državnom poljoprivrednom zemljištu, a za koje je, u najvećoj meri, prilikom licitacije državnog poljoprivrednog zemljišta konstatovano da je na terenu šuma".

 

Šuma na Jablaniku (Foto: Đorđe Đoković)

Oko 20 000 hektara su društvene šume, radi se o šumama koje su ostale nakon stečaja zadruga i slično i u RGZ-u se vode kao društvena svojina a korisnici zadruge koje su odavno otišle u stečaj.

 

Oko 23 000 hektara su državne šume a kao korisnici su upisana fizička lica…i još puno toga ima samo je šuma na tim površinama sve manje.

 

Koliko nam je poznato, Uprava za šume je pokrenula rešavanja problema, ali postoje proceduralni problemi pa je postupak obustavljen. Proceduralni problem je da nije propisan postupak promene društvene svojine u državno vlasništvo ili privatno pa društvena svojina ostaje društvena svojina iako je nema u Ustavu. Pa problem upisa korisnika, odnosno, Zakonom o javnoj svojini (član 25) gde je predviđeno da se javna preduzeća ne upisuju kao korisnici što bi stvorilo nove a jako velike probleme u praksi i još toga.

 

Navedeni podacim su približni jer su dobijeni iz RGZ. A u RGZ-u postoje greške pa recimo delovi autoputa u RGZ-u se vode kao državna šuma. Postoje i greške nastale objedinjavanjem zemljišne knjige i katastra pa ima površina gde je bio upisan korisnik javno preduzeće, a objedinjavanjem je upisano dobro sela. I smatramo da je krajnje vreme da se podaci iz RGZ isprave  prema stvarnom stanju i da država jasno definiše šta je državno vlasništvo.

 

Očigledno je da je nadležnim jasan problem, ali nije jasno kako nadležni ne shvataju ozbiljnost problema. Apelujemo na sve nadležne da preduzmu sve iz svoje nadležnosti, što pre, jer, svakim danom sve je manje šuma na ovim površinama, a za par godina neće biti ni potrebno ništa preduzimati jer će biti kasno.

 

Ovaj problem se dopunjava problemima promene klime, sušenjem šuma, pustošenjem i u privatnim šumama (kazna za bespravnu seču je 10 000 dinara) da bi u što lošijem stanju ostavili šume budućim generacijama. Samo jedan hektar bukove šume može godišnje da proizvede 800 tona kiseonika, da primi 68 tona prašine i čađi, i da zadrži 500 tona vode u krošnji, prostirci i zemljištu. Opalo lišće hrasta može upiti devet puta veću količinu vode od svoje težine, a šumsko zemljište, kao jako porozno, ponaša se kao sunđer za vodu. Jedno stablo javora staro samo 20 godina može da proizvede 145 kg kiseonika na godišnjem nivou, što je dovoljno za dva čoveka. Zamislite samo koliko gradova u Srbiji bi imalo višestruku korist od sto hiljada hektara kvalitetne šume.

 

Apelujemo na strukovna šumarska udruženja, Komoru inženjera šumarastva, Udruženje inženjera šumarstva i tehničara da se založe za ciljeve zbog kojih i postoje. Pa valjda je pioritet da sačuvamo, koliko možemo, ono što imamo. Kolege šumari, slušajte struku, a ne politiku, oglasite se, to  struka od vas traži. Podsetimo sve da je ŠUMA KIČMA EKOSISTEMA!!!

 

Podelite ovaj tekst na mrežama kako bi i na ovaj način podsetili nadležne jer, svima je u interesu, pa čak i nadležnim.

 

Autori:

Diplomirani inženjeri šumarstva: Dragić Tomić, Aleksandar Manojlović i Marko Jolović

(Za Ekološko-šumarsku asocijaciju "Ekošum")