01.06.2016, 07:00

Zašto Valjevo ne poštuje odluku Vlade Srbije?

Na potezu od Narodnog muzeja do česme kod hotela „Grand“ zabranjena je gradnja, kao i postavljanje privremenih i trajnih objekata, međutim ta odluka Vlade Srbije u Valjevu se ne poštuje.

Vlada Srbije je još u oktobru 2014. godine donela odluku o proglašenju hotela „Grand“ za spomenik kulture, kao i o zaštićenoj okolini spomenika kulture, koja obuhvata parcele od Narodnog muzeja do česme kod hotela „Grand“, sa obe strane ulice, uključujući i objekat na „belom mostu“. Prema toj odluci utvrđene su i mere zaštite spomenika kulture, koje podrazumevaju očuvanje izvornog izgleda spoljašnje arhitekture i enterijera, zabranu dogradnje i nadogradnje, zabranu postavljanja priključnih kutija, ormara i rashladnih uređaja na fasadama spomenika kulture...

Takođe utvrđene su i mere zaštite zaštićene okoline spomenika kulture, koje podrazumevaju zabranu gradnje i postavljanja trajnih ili privremenih objekata koji svojim gabaritom i oblikom ili namenom mogu ugroziti ili degradirati spomenik kulture i njegovu zaštićenu okolinu. Zatim, zabranu gradnje objekata koji nisu u funkciji spomenika kulture, zabranu postavljanja pokretnih tezgi, kioska i drugih privremenih objekata unutar zaštićene okoline.

Međutim, i pored odluke Vlade Srbije o zaštićenoj okolini na potezu od Naradnog muzeja, uključujući i plato ispred te ustanove kulture, do česme pored hotela „Grand“ postavljeni su brojni privremeni objekti, koji degradiraju spomenik kulture.

Nejasno je zbog čega se ne poštuje odluka Vlade Srbije i zbog čega dve godine nije doneto rešenje o uklanjanju svih privremenih objekata iz zaštićene zone, koji nisu u funkciji spomenika kulture. Odgovor na ta pitanja tražimo od gradskog rukovodstva.

Hotel Grand (Foto: Đorđe Đoković)

Hotel „Grand“ spomenik kulture

 

U odlici Vlade Srbije o utvrđivanju zgrade hotela „Grand“ za spomenik kulture navedeno je da se objekat nalazi u centru grada, kod najposećenijeg mesta zvanog Krst, gde je počinjala i završavala se valjevska čaršija u kojoj se odvijala trgovina, zanatstvo i ugostiteljstvo.

Na tom mestu je početkom 19. veka postojala mehana, umesto koje je 1846. godine trgovac Tanasije Danilović sagradio novu zgradu sa kafanom i sobama za prenoćište. Trgovac R. Lazić je kupio “Tanasijevu kafanu“ i 1883. godine dogradio zgradu i nazvao je „Grand“. Reprezentativno zdanje, podignuto prema akademskim postulatima u duhu ekletike po ugledu na evropske hotele, bilo je savremeno opremljeno, čak i pumpama za vodu dopremljenim iz Beča, umesto uobičajenim crpljenjem iz bunara. Tokom više od stopedesetogodišnjeg postojanja, zgrada je više puta bila obnavljana i dograđivana.

U hotelu „Grand“ 1901. godine otvorena je prva valjevska štamparija Dimitrija A. Slavuja. Nekoliko godina kasnije u zgradi je otvorena i prva apoteka Mihaila Markovića. Tokom 1914. bila je smeštena bolnica za ranjene i zaražene tifusom, ali je za vreme okupacije 1915. ponovo u zgradi bio hotel. Nakon završetka Prvog svetskog rata u hotelu je kraće vreme radio bioskop. To je bilo najpopularnije i najotmenije mesto u gradu za izlaske, gde su se priređivali i balovi.

Hotel „Grand“ je nacionalizovan 1948. godine. Najveće preuređenje je bilo 1960, kada je glavni ulaz premešten sa ugla, otvor zazidan i na to mesto postavljen mozaik sa predstavom „Seča knezova“, rad akademskog slikara Jala Jankovića. U jednoj od intervencija učestvovao je i Zuko Džumhur. Potom je usledila još jedna rekonstrukcija 1987. i 1988. godine, kada je dozidano severoistočno krilo, skinut mozaik i ponovo otvoren glavni portal na uglu zgrade čime je vraćen izvorni izgled ugaonog dela građevine.

Ovaj spomenik kulture je reprezentativni primer gradske arhitekture s kraja 19. veka, u kome su se odvijali značajni kulturni događaji koji su unapredili društveni život u Valjevu, navodi se u odluci Vlade Srbije o proglašenju hotela „Grand“ spomenikom kulture i zaštićenoj okolini spomenika kulture.