05.09.2016, 13:58

Reminiscencija – grad Valjevo

Svaki grad ima svoju ulicu divljih kestenova, pozajmljenu iz romana „Bašta, popeo“ Danila Kiša. Distinkcija Danilovih kestenova i Valjevskih kestenova je ta što je piščevu nostalgiju na ulicu iz detinjstva grubo sasekao taksista svojom potvrdom da drvoreda nema više, dok valjevski kestenovi odolevaju nemilosrdnoj ruci lokalnih vlastodržaca i testeri ljudskog zaborava.

 

Uspomena i nejasno sećanje svakog Valjevca kad ode trbuhom za kruhom u beli svet ili u beli grad je između ostalog i ova kultna ulica. Ali i opomena urezana u lokalno-nesvesni sloj mozga, jer odrednica Valjevac nije samo geografskog porekla nego je stanje duha koje se nosi gde god da te put nanese. Remiscencija - grad Valjevo.

Svakako taj drvored iz Čika Ljubine ulice pamte mnogi Valjevci i po zvuku lupanja domina, šahovskim bojevima, klinačkim ratovima kestenovima, raznim manifestacijama, koncertima, festivalu Duvan čvaraka...

 

Ja sam odrastao na uglu ulica Kneza Miloša i Živojina Mišića, tako da me je ta kob pratila tokom života, jer su se u meni uvek borila ta dva principa, jednog pragmatičnog, uzdržanog, diplomatskog i strpljivog čoveka, a na drugoj strani princip srčanog, odvažnog, beskompromisnog i tvrdoglavog vojnika. Produžetkom tog umno-srčanog raskršća, nastavlja se Čika Ljubina ulica, koja je nekako kulturno neutralna, pomirljiva i romantična, počev od turske kaldrme i Narodnog muzeja pa preko mosta do Centra za kulturu, Doma omladine i Doma penzionera pa do poslastičarnice Mefi i „stare autobuske stanice“.

Stara autobuska (Foto: Đorđe Đoković)

Kultna "stara autobuska stanica" je mesto gravitiranja urbanijih Valjevaca, nešto što bi podsetilo na beogradski "Gradić Pejton" po malim kućicama, ili na beogradski Trg cveća po nizu kafića, lociran pored reke Kolubare sa prelepim drvoredom koji održava hladnoću "Valjevskog piva" i valjevskog džeza. Most Ponte Vecchio razdvaja i spaja pijacu koja još od antičkih vremena privlači građane svojim magnetizmom šareniša i hram Vaskrsenja Hristovog, najvećeg u Srbiji posle hrama Svetog Save na Vračaru, koji poput belog labuda dostojanstveno i stameno plovi po maglama valjevske kotline.

 

Ulica Kneza Miloša Obrenovića popularna „Bid-zona“ je valjevska Knez Mihailova ulica, valjevska Vaci ulica, Maria Hilfestrasse i La Rambla... odevena u novo kapitalističko ruho, butika, prodavnica sportske opreme, knjižara, kladionica, kafića, a u kojoj poslednju odbranu tradicije drže stare poslastičarnice "Pelivan" i "Goranac", voskarnice Panić i voskarnica Milanka, frizeraske zadruge.

Trg Živojina Mišića (Foto: Đorđe Đoković)

Centralno mesto ove ulice je trg Živojina Mišića koga krasi spomenik vojnika koji je sišao sa rodnog Struganika kako bi večno bio na kamenoj straži u centru grada gledajući pravo u Desanku Maksimović koja je došla iz rodne joj Rabrovice na mesto večnog "prorokovanja rečima" Trga Desanke Maksimović, koji već godinama flertuju gledajući jedno drugog u oči.

Tu je svakako i Tešnjar boemska četvrta isklesana turskom kaldrmom i starim turskim dućanima, valjevskoj Skadarliji, Valjevskom Grienzigu, Valjevskom Monmartru i Monparnasu, Valjevskom Temple Baru ili Green Village.

 

Hram (Foto: Đorđe Đoković)

Valjevo kao grad valjan je vekovima, prevaljan i prekaljen u svim značajnim ratovima, grad duha, uma i pera jednog vladike Nikolaja Velimirovića, svetog Justina Popovića, porodice Nenadovića Mateje, Alekse, Jakova i Ljubomira i još stotinak izvrsnih izdanaka ove valjevske "kraljevske" loze, Desanke Maksimović, Živojina Mišića, grad jednog Ljube Popovića, Matije Bećkovića, Vladislava Petkovića Disa, Sime Pandurovića (jedan stažirao u Višem sudu, drugi predavao u Valjevskoj gimnaziji, zajedno se nalazili na pivu u kafani "Kraljević Marko").

 

Grad Valjevo svakako zaslužuje da pored kulturno-istorijskog i duhovnog centra ovog dela Srbije, kao i zanimljivo mesto za turiste kome ima da ponudi i svoje manastire Lelić, Ćelije, Pustinju, Jovanju, Gračanicu, kulturne spomenike, galerije, muzeje, ulice, prelepu prirodu reke Gradac i planine Divčibare, Povlen i Maljen, postane i centar industrije, ekonomije i poljoprivrede.

Samo tako se mogu vratiti uspešni mladi Valjevci koji svoj rodni grad nose u reminiscencijama po belom svetu i belom gradu i kojima ne manjka lokalnog patriotizma i ljubavi prema svom gradu. Valjevo, koje je danas ipak jedan veliki "Gerontološki centar" (gde su najveća finansijska sila penzioneri!) svakako je u zoni crvenog alarma za opstanak jer nije slučajno novi dom za stare i penzionere građen upravo pored groblja...